4 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਤੱਟ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 4,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਐਮਵੀ ਲੀਲਾ ਨਾਰਫੋਕ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਲ-ਵਾਹਕ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈਜੈਕ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਹਾਈਜੈਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸੋਮਾਲੀਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 15 ਭਾਰਤੀਆਂ ਸਮੇਤ 21 ਚਾਲਕ ਦਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਵਾਰ ਸਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜੰਗੀ ਬੇੜੇ ਆਈਐਨਐਸ ਚੇਨਈ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਮਰੀਨ ਕਮਾਂਡੋਜ਼ ਯਾਨੀ ਮਾਰਕੋਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਖ਼ਬਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਾਈਜੈਕ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਸਾਰੇ ਅਮਲੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੇ ਇਸ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੁਝ ਵੀਡੀਓ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਮਾਰਕੋਸ ਕਮਾਂਡੋ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿਚ ਹੈ। ਇਹ 1987 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਜਾਫਨਾ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿੰਕੋਮਾਲੀ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਟਾਈਗਰਜ਼ ਆਫ ਤਾਮਿਲ ਈਲਮ ਯਾਨੀ ਲਿੱਟੇ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਫੌਜ ਲਿੱਟੇ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੀ ਸੀ।
ਮਾਰਕੋਸ ਕਮਾਂਡੋਜ਼ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਹਾਜ
ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੈਨਾ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ 18 ਮਾਰਕੋਸ ਕਮਾਂਡੋ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਭੇਜੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਮਾਂਡੋ ਸਮੁੰਦਰ ‘ਚ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੈਰ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਫਿਰ, ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ, ਮਾਰਕੋਸ ਨੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ LTTE ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਨੂੰ LTTE ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਮਾਰਕੋਸ ਟੀਮ ਦੇ ਨੇਤਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਅਰਵਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਮਹਾਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮਾਰਕੋਸ ਮਰੀਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਮਾਂਡੋ ਟੁਕੜੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਚੋਣ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਕਾਫ਼ੀ ਔਖੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਸਖ਼ਤ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ 2% ਨੇਵੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਮਾਰਕੋਸ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 1985 ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਸਤੇ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਮੈਰੀਟਾਈਮ ਸਪੈਸ਼ਲ ਫੋਰਸ (ਆਈ.ਐਮ.ਐਸ.ਐਫ.) ਸੀ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1987 ਵਿਚ, ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਮਰੀਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਯਾਨੀ ਐਮਸੀਐਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨੇਵੀ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਾਰਕੋਸ ਵਿਚ 1200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਂਡੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਹੈ – ‘ਥੋੜੇ ਨਿਡਰ’ ਭਾਵ ਨਿਡਰ ਲੋਕ। ਮਾਰਕੋਸ ਜ਼ਮੀਨ, ਅਸਮਾਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲੜਨ ਦੇ ਮਾਹਰ ਹਨ। ਇਹ ਟੁਕੜੀ ਮੁੰਬਈ, ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ, ਗੋਆ, ਕੋਚੀ ਅਤੇ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਨੇਵਲ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
