ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਸਤਲੁਜ-ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਪੁੱਜੇ ਹਨ। ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 20 ਅਤੇ 21 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਮਹੋਤਸਵ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖ ਸਕਣ।
ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਪੰਛੀ ਪ੍ਰੇਮੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਰੀਕੇ ਵਾਟਰਲੈਂਡ 1952 ਵਿਚ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਬੈਰਾਜ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਮਲੇ ਵਜੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ 1990 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (UNDC) ਤਹਿਤ ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ Pochard, Common Pochard, ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਛੂਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਸੂਰ, ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀ, ਗਿੱਦੜ ਅਤੇ ਨੇਵਲਾ ਆਦਿ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਤਰਨਤਾਰਨ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਚਕਾਰ 86 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਾਇਬੇਰੀਆ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਆਰਕਟਿਕ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਵੱਸਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗ੍ਰੇ ਲੇ ਗੂਜ਼, ਬਾਰ ਹੈੱਡਡ ਗੂਜ਼, ਕੂਟ, ਲਿਟਲ ਗ੍ਰੀਬ, ਮੈਲਾਰਡ, ਨਾਰਦਰਨ ਸ਼ੋਵਲਰ, ਕਾਮਨ ਪੋਚਰਡ, ਰੈੱਡ ਕਰੈਸਟਡ ਪੋਚਰਡ, ਟਫਟਟੇਲ ਡੱਕ, ਪਿਨਟੇਲ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਿਮੇਨ ਡੱਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਰੀਕੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀ ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 80 ਦਿਨ ਠਹਿਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਥਾਨਕ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਗਰਮੀ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਰਿਹਾ। ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਹੀ ਮੌਸਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਢ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਪੰਛੀ ਲੇਟ ਆਏ ਹਨ। ਫਿਲਹਾਲ ਪੰਛੀ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਰੇਂਜ ਅਫਸਰ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਕੂਟ, ਵ੍ਹਾਈਟ ਵੈਗ ਟੇਲ, ਸਾਈਬੇਰੀਅਨ ਚਿਫਚਾਫ, ਕਾਮਨ ਚਿਫਚਾਫ, ਬਲੂਥਰੋਟ, ਟ੍ਰਾਈ-ਕਾਲਰ ਮੁਨਿਆ, ਸਾਈਬੇਰੀਅਨ ਸਟੋਨਚੈਟ, ਹੇਨ ਹੇਰਿਏਅਰ, ਨਾਰਦਰਨ ਸ਼ੋਵੇਲਰ, ਗੇਡਵਾਲ, ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਵਿਜੀਓਨ ਮਲਾਡਰਸ, ਡਾਰਟਰਸ, ਕੁੰਦਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹੈੱਡਡ ਗੀਸ, ਪਰਪਲ ਮੂਰਹੰਸ, ਪਾਈਡਜ਼, ਕਾਮਨ ਪੋਚਰਡ, ਸਲੇਟੀ ਬਗਲੇ, ਪਰਪਲ ਬਗਲੇ, ਉੱਤਰੀ ਪਿਨਟੇਲ, ਬਲੈਕ ਟੇਲ ਗੁੱਡਵਿਟ, ਕਿੰਗਫਿਸ਼ਰ, ਗੁੱਲ ਅਤੇ ਐਗਟਸ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ, ਕਾਰਮੋਪੇਟਸ ਅਤੇ ਸਪੂਨਗਿਲਸ ਹਰੀਕੇ ਦੇ ਆਸਮਾਨ ਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
