ਚਾਰ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਅਤੇ PhD ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਾਈਟ ਕਲਰ ਜੌਬ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੇਗਾ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੌਕਰੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਖਰਚੇ ਪੂਰੇ ਕਰਨੇ ਔਖੇ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੁਝ ਡਾਕਟਰ ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਜੋ ਚਾਰ MA ਅਤੇ PhD ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਐਡਹਾਕ ‘ਤੇ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਛੁੱਟੀ ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖਰਚੇ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਹੜੀ ‘ਤੇ ‘ਪੀਐਚਡੀ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਦਾ ਬੋਰਡ ਲਗਾ ਕੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ 2004 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ. 2009 ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਐਮ, 2011 ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਪੰਜਾਬੀ, ਫਿਰ 2017 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ।
ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਐਮਏ ਪੱਤਰਕਾਰੀ, ਫਿਰ ਐਮਏ ਵੂਮੈਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਅਤੇ ਫਿਰ ਐਮਏ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਵਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬੀਈਐਲਪੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ 11 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਛੁੱਟੀ ‘ਤੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਧਾਰਾ 21 ਦੇ ਤਹਿਤ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਲੈਕਚਰਸ਼ਿਪ ਦੌਰਾਨ 35000 ਰੁਪਏ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਪੂਰਾ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਕਦੇ ਮਿਲਦੀ ਤੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਖੁਦ ਹੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਬੱਚੇ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਨਾਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਹ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਕਰੋ ‘ਤਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ ਜੋ ਜਵਾਬ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋ: ਸੰਦੀਪ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਅ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਅ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਵਾਲੇ ਹੀ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਕਿਉਂ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸਿਰਫ TADA ਲਈ ਫਾਰਮ ਭਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਮਾਹਿਰ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰੋ: ਸੰਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕੋਈ ਬੋਰਡ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਕ ਔਰਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਬੋਰਡ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ।
ਪ੍ਰੋ: ਸੰਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਸਟਰੀਟ ਵੈਂਡਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਸਬਜ਼ੀ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਮਾਈ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਚੱਲੇਗੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਵੀਚ ਪਤਨੀ, ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਮਾਂ, ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋ: ਸੰਦੀਪ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਧਿਆਪਨ ਉਸ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਛੱਡ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਫਿਲਹਾਲ ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖਰਾਬ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਖੋਲ੍ਹਣਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਮਸਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 7 ਮਹੀਨੇ ਹੀ ਪੈਸੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਪ੍ਰੋ: ਸੰਦੀਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਮੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਅੱਜ ਹੈ, ਉਹ ਕੱਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਪੜ੍ਹਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਸ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਫੋਟੋ ਵਾਇਰਲ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
